HÁN VŨ ĐẾ

Hán Vũ Đế
Vua Trung Quốc (chi tiết...)
Tại vị 9 tháng 3, 141 TCN - 29 tháng 3, 87 TCN

Tiền nhiệm Hán Cảnh Đế
Kế nhiệm Hán Chiêu Đế
Tên đầy đủ
Lưu Triệt
Niên hiệu
Kiến Nguyên 140 TCN - 135 TCN
Nguyên Quang 134 TCN - 129 TCN
Nguyên Sóc 128 TCN - 123 TCN
Nguyên Thú 122 TCN - 117 TCN
Nguyên Đỉnh 116 TCN - 111 TCN
Nguyên Phong 110 TCN - 105 TCN
Thái Sơ 104 TCN - 101 TCN
Thiên Hán 100 TCN - 97 TCN
Thái Thủy 96 TCN - 93 TCN
Diên (Chinh) Hòa 92 TCN - 89 TCN
Hậu Nguyên 88 TCN - 87 TCN

Thụy hiệu Vũ Đế
Miếu hiệu Thế Tông
Hoàng tộc Nhà Tây Hán
Thân phụ Hán Cảnh Đế
Sinh 156 TCN

Mất 87 TCN


Hán Vũ Đế (156 TCN - 87 TCN), tên là Lưu Triệt, là Hoàng đế thứ 5 triều Tây Hán trong lịch sử Trung Quốc. Ông là con thứ 10 của Hán Cảnh Đế Lưu Khải, ở ngôi từ năm 140-87 TCN. Tiểu sử của ông được ghi tại Hán thư, quyển 6 "Vũ Đế kỷ" và Sử ký, quyển 28 "Phong thiện thư".

Do kiêng tên húy của ông, các sách vở Trung Quốc thời đó phải viết chữ Triệt ra chữ Thông. Sau này một số sách vở dùng tư liệu của đời Hán soạn cũng chép chữ Triệt là Thông.

Trong 54 năm trên ngôi Hoàng đế, Hán Vũ Đế đã làm nhiều việc củng cố nên thống trị và mở cửa ra bên ngoài.




Những thay đổi ban đầu
Hán Vũ Đế là một vị vua hùng tài đại lược trong lịch sử Trung Quốc, đã củng cố và tăng cường chế độ tập quyền trung ương của xã hội phong kiến Trung Quốc. Năm 140 TCN, ông lên ngôi vua lúc mới 16 tuổi, năm sau ông bắt đầu lấy niên hiệu là "Kiến Nguyên", lập tức bắt tay vào thay đổi chính trị. Hán Vũ Đế đã tiếp thu một cách có hệ thống tư tưởng trị nước của Đổng Trọng Thư, lấy làm công cụ để củng cố chính quyền. Năm Kiến Nguyên thứ nhất (141 TCN), ông tổ chức chọn những hiền lương có tài để giúp ông trị nước. Lần này chỉ chọn những nhà nho, còn những nhân sĩ theo phái Pháp gia không được dùng. Sử sách sau này gọi là "bãi truất bách gia, độc tôn Nho thuật". Về sau, lập Thái học vào năm Kiến Nguyên thứ 5 (136 TCN), bắt đầu lập ra Bác sĩ Ngũ kinh. Năm Nguyên Quang đầu tiên (134 TCN) bắt đầu ra lệnh cho các quận tiến cử Hiếu liêm mỗi nơi một người, đều theo lời của Đổng Trọng Thư.


Đối nội
Hán Vũ Đế thi hành chính sách dẹp hết Bách gia, chỉ để cho Nho thuật độc tôn.

Hán Vũ Đế đã thi hành nhiều chính sách tàn bạo, bóc lột nhân dân thậm tệ, vét sách của cải trong dân nên không được lòng dân.

Tương truyền Hán Vũ Đế tính tình hung bạo, nét mặt đanh ác, giết người không gớm tay, nên trong dân chúng mọi người thường hù dọa nhau bằng tên của Hoàng đế. Trẻ con khóc, mẹ nói đến tên Hán Vũ Đế là nín ngay. Những người yếu bóng vía, mỗi khi Hán Vũ Đế xuất hiện trên đường đều không dám nhìn mặt.

Những năm cuối đời do chính sách bóc lột nhân dân thậm tệ của Hán Vũ Đế nên xã hội đã xảy ra nhiều cuộc bạo động của nông nô, nô tỳ và tiểu nông ở các nơi như:

Nam Dương có Nai Diễn, Bách Chính.
Đất Sở có Đoạn Trung, Độ Chiến.
Đất Tề có Từ Bột.
Đất Yên, Triệu có Kiên Lô, Phạm Chủ.
Đông đảo quần chúng tham gia đánh phá các thành, ấp, chiếm kho lương, thả tù nhân, vạch tội ác quan lại quận huyện, giết chết bọn ác ôn.


Đối ngoại
Hàn Vũ Đế đã khuếch trương thế lực, ngăn chặn được cuộc xâm lăng lúc nào cũng phải bận tâm của Hung Nô ở phương Bắc từ thời Chiến Quốc.

Trong cuộc đời ông, công trạng của ông được nhắc đến là đánh tan được sự uy hiếp và xâm nhập biên cương của Hung Nô.Sau khi ông lên ngôi, tình hình vương triều đã khác trước, kinh tế phát triển, xã hội ổn định, đời sống ấm no, chuẩn bị điều kiện đầy đủ cho vị Hoàng Đế này khuếch trương thế lực ra bên ngoài.

Mấy năm đầu, Hán Vũ Đế vẫn tiếp tục chính sách hòa thân với Hung Nô, lợi dụng lòng tham của bọn quý tộc Hung Nô, mở rộng cửa quan buôn bán. Mặt khác, Hán Vũ Đế chuẩn bị lực lượng chuyển thế thủ thành thế công.

Năm 129 TCN, Đế quốc Tây Hán chính thức tiến công Hung Nô, kéo dài đến năm 127 trước Công Nguyên, thu được nhiều thành trì ở Nội Mông Cổ, Hà Nam.

Từ năm 124, đến năm 119 trước Công nguyên, Hán Vũ Đế thường xuyên dùng từ 10 đến 20 vạn quân đánh phá Hung Nô, nhiều lần quân Hung Nô bại trận, người và của tổn thất rất nhiều. Từ đó, Hung Nô chạy xa không dám quay lại, xóa được nạn Hung Nô uy hiếp triều đình. Thời kỳ này có các danh tướng như Vệ Thanh, Hoắc Khứ Bệnh lần lượt xuất binh Bắc phạt qua cửa ải Nhạn Môn Quan.

Chính sách đối ngoại khuếch trương của Hán Vũ Đế không những dẹp yên nạn xâm lăng, mở rộng bờ cõi phương Bắc mà còn đánh chiếm và đưa tay thống trị xuống phía nam - Nam Việt, đông - Koguryo (Cổ Triều Tiên), tây - Tân Cương, biên cương mở rộng.

Nước Trung Hoa thời đại Hán Vũ Đế không những là một nước lớn ở Đông Á mà còn là một nước lớn của thế giới: nhân khẩu đông, của cải giàu có.

Hán Vũ Đế qua đời năm 87 TCN, hưởng thọ 70 tuổi. Ông là Hoàng đế ở ngôi lâu nhất và thọ nhất nhà Tây Hán. Con nhỏ của ông là Hán Chiêu Đế lên ngôi, được Đại Tư Mã Đại Tướng Quân Hoắc Quang giúp sức, tiếp tục sự phồn thịnh của nhà Tây Hán qua 2 đời Chiêu Đế (87 TCN - 74 TCN), Tuyên Đế (74 TCN - 49 TCN)]]