TRIỀU NGUYÊN 1271-1368)

Cuộc chinh phuc của người Mông cổ Và sự thành lập triều Nguyên :

Năm 1206, một thủ lĩnh bộ lạc tên là Têmusin, được hội nghị qúy tộc bầu làm đại Hãn, lấy hiệu là Singhit. Ðó là nhân vật ta quen gọi là Thành Cát Tư Hãn. Sự kiện ấy đánh dấu nhà nước Mông cổ chính thức thành lập.Ngay sau đó với những đội kỵ binh thiện chiến, Thành Cát Tư Hãn tích cực chuẩn bị chinh phục bên ngoài.

Năm 1209, Mông cổ tấn công Tây hạ, Tây Hạ thấy thế không thể chống cự nổi, phải nộp con gái xin hàng. Năm 1211, Thành Cát Tư Hãn tấn công nước Kim, đến năm 1215, chiếm được toàn bộ vùng đất từ Hoàng hà trở về Bắc. Năm 1216, Thành Cát tạm ngừng chiến sự ở phía Nam để chuẩn bị chinh phục phía Tây.

Năm 1218, cuộc viễn chinh sang phía Tây bắt đầu, chỉ trong vòng 7 năm, quân Mông cổ lần lượt chiếm được Trung Á, một phần Tây Á và lưu vực sông Daniep ở Ðông âu. Năm 1226, Mông cổ lại đánh Tây Hạ và năm sau Tây Hạ bị diệt vong, Thành Cát Tư Hãn bị bệnh chết mấy ngày trước khi Tây Hạ nộp thành đầu hàng.

Năm 1230, Mông cổ lại tấn công nước Kim, đến năm 1234, quân Mông cổ với sự tham gia của quân Tống, đã đánh bại nước Kim. Theo giao ước trước kia, Tống đem quân thu hồi Lạc dương và Khai Phong, nhưng bị quân Mông cổ chặn đánh và tháo nước sông Hoàng Hà làm cho quân Tống chết đuối gần hết. Việc đó mở đầu cho sự xung đột giữa Nam Tống và Mông cổ. Tuy nhiên do sự đấu tranh trong cung đình Mông cổ, cuộc chinh phục Nam Tống phải tạm hoãn. Năm 1251, Mông Ca (cháu Thành Cát Tư Hãn) giành được ngôi đại hãn.

Ðể tạo nên một thế bao vây đối với Nam Tống, Mông Ca sai em mình là Khubilai (Hốt tất Liệt) chinh phục khu vực phía Tây và Taq6y Nam của Trung quốc ngày nay và đã tiêu diệt nước Ðại Lý ở Vân nam vào năm 1253. Năm 1258, Mông Ca và Hốt Tất Liệt đem quân tấn công Nam Tống, nhưng đến năm 1259, Mông Ca bị tử trận, Hốt Tất Liệt vội vàng rút quân về Bắc để tranh giành ngôi đại hãn.

Sau 4 năm tranh giành, Hốt Tất Liệt giành được ngôi đại hãn. Là người vốn chịu nhiều ảnh hưởng của văn minh Trung quốc, năm 1271,Hốt Tất liệt đổi xưng làm hoàng đế, đặt tên nước là Nguyên, dời đô từ Khai Bình đến Ðại Ðô (Bắc Kinh), đặt chế độ quan lại giống như các triều đại phong kiến Trung quốc. Sau đó năm 1274,, Hốt Tất Liệt sai tướng đem quân đi đánh Nam Tống. Năm 1276, kinh đô Lâm An (Hàng Châu) của Nam Tống bị hạ, triều đình Nam Tống đầu hàng, nhưng một số quan lại yêu nước lập dòng dõi nhà Tống lên làm vua ở Phúc Châu (Phúc Kiến) và tiếp tục kháng chiến đến năm 1279 mới hoàn toàn bị tiêu diệt.

2- Chính sách thống trị của nhà Nguyên:

Trong qúa trình chinh phục nước Kim, quân Mông cổ thi hành chính sách giết sạch, cướp sạch, đốt sạch để lấy đất làm bãi chăn nuôi.

Sau khi tiêu diệt Nam Tống, Triều Nguyên một mặt hoàn toàn bắt chước cách tổ chức bộ máy nhà nước, chế đô phân phong ruộng đất, chế độ thuế khóa,... của Trung quốc, nhưng mặt khác lại thi hành chính sách áp bức dân tộc trắng trợn. Ðể giành quyền ưu tiên cho dân tộc chinh phục, triều Nguyên chia cư dân cả nước làm 4 loại :

- Loại 1 là người Mông cổ.

- Loại 2 là người Sắc, Mục (bao gồm người Tây Hạ,Duy Ngô Nhĩ, các tộc ở Trung á, Ba tư,...)

- Loại 3 là người Hán ( bao gồm người Khiết Ðan, Nữ Chân, Hán, Cao Li,... vốn là cư dân của nước Kim).

- Loại 4 là người Nam ( tức là cư dân của Nam Tống).

Bốn loại người nầy bị đối xử phân biệt rõ rệt về mọi mặt. Quyền chỉ huy quân đội hoàn toàn thuộc về người Mông cổ.Về pháp luật, nếu người Hán, người Nam phạm tội giết người thì bị xử tử, còn người Mông cổ thì chỉ bị phạt đánh gậy hoặc đưa lên biên giới phía Bắc sung vào quân đội. Ðể đề phòng nhân dân Trung quốc nổi dậy đấu tranh, pháp luật hà Nguyên còn nghiêm cấm người Hán, người Nam không được tụ họp đông người như đi săn, rước thần và không được cầm vũ khí.

Về mặt ruộng đất, nhà Nguyên ban cấp nhiều ruộng đất cho qúy tộc Mông cổ và các chùa chiền. Ngoài ruộng đất được phong, bọn qúi tộc Mông cổ còn chiếm đoạt ruộng đất của nông dân.Nhân đó ở Hoa Nam, các địa chủ Hán tộc cũng tìm mọi cách phát triển thế lực kinh tế của mình.,

Do chính sách khủng bố, cướp đoạt và nô dịch đó, nông dân Trung quốc rất cực khổ. Rất nhiều người bị biến thành nô tỳ mà đời Nguyên gọi là khu khẩu hoặc khu đinh.

3 - Những cuộc chiến tranh xâm lược :

Ðầu đời Nguyên, chỉ trong vòng 20 năm, Hốt Tất Liệt đã phát động nhiều cuộc chiến tranh để xâm lược Nhật Bản, Miến Ðiện, Chiêm Thành, Ðại Việt và Gia Va.

Từ lâu Nhật Bản là mục tiêu chinh phục của Mông Cổ. Năm 1226, Hốt Tất Liệt nhiều lần sai sứ đưa thư sang Nhật Bản yêu cầu lập quan hệ ngoại giao và gịuc vua Nhật Bản cử ngay sứ giả sang triều đình Mông Cổ, nếu không đáp ứng yêu cầu đó, thì chiến tranh không thể tránh khỏi nhưng trước sau Nhật Bản vẫn không trả lời.

Vì vậy, sau khi thành lập nhà Nguyên, Hốt Tất Liệt sai Hân Ðô, Hồng Trà Khâu đưa quân sang đánh Nhật Bản. Quân Nguyên chiếm được các đảo nhỏ Su Si Ma và I Ki rồi đổ bộ lên miền Tây Bắc đảo Kiu Sư. Tuy nhiên, tự nhận thấy mình chưa đủ lực lượng tiến sâu hơn nữa, quân Nguyên phải rút lui.

Năm 1281, nhà Nguyên lại sai các tướng A Tháp Hải, Phạm Văn Hổ, A Hàn Ðô, Hồng Trà Khâu đưa quân sang tấn công Nhật Bản lần thứ hai. Khi quân Nguyên vừa mới tới Nhật Bản chưa kịp giao chiến thì gặp bão, nhiều thuyền bị đắm. Văn Hổ cùng các tướng khác tự chọn lấy những chiếc thuyền chắc chắn và tốt để về, bỏ lại hơn 10 vạn binh lính ở dưới chân núi... mọi người đang chặt gổ đóng thuyền để về thì người Nhật Bản đến đánh, binh sĩ chết gần hết, ba vạn người bị bắt đem đi...thế là 10 vạn quân chỉ còn ba người về được mà thôi..

Nhà Nguyên dự định đánh Nhật Bản một lần nữa, nhưng khi đang chuẩn bị binh lính thuyền bè thì cuộc chiến tranh xâm lược Ðại Việt năm 1285 bị thất bại nặng nề, nên năm 1286, Hốt Tất Liệt phải quyết định bỏ việc Nhật Bản để chuyên vào việc Giao Chỉ .

Ðối với Miến Ðiện, năm 1271, Hốt Tất Liệt nhiềulân sai sứ sang yêu cầu Miến Ðiện đầu hàng, nhưng Miến Ðiện Không chịu thuần phục, thậm chí còn có lần giết sứ giả. Vì vậy Hốt Tất Liệt đã cho quân sang tấn công Miến Ðiện ba lần vào các năm 1277, 1283, 1287. Kết quả Miến Ðiện phải thuần phục dưới hình thức phải nhận phong hiệu và phải tiến cống nhà Nguyên.

Sau đó chính quyền Miến Ðiện bị ba anh em Athinhcaya thuộc bộ tộc San ( Thái ) lũng đoạn. Năm 1298, Athinhcaya bắt vua Miến Ðiện cầmtù rồi giết chết. Con rể và con trai vua Miến Ðiện chạy trốn sang Trung Quốc.

Lợi dụng sự rối ren ấy, năm 1300, vua Nguyên lại xâm lược Miến Ðiện lần thứ tư. Bị quân Nguyên bao vây, anh em Athinhcaya đã đem nhiều vàng bạc đến đút lót cho các tướng Nguyên lấy lí do trời nóng, lam chướng phát sinh, quân khổ nhọc nếu không về sợ bị tội vì tử thương. rồi lập tức rút quân. Về đến nước, hai tướng Cao Khánh và Sát Hãn Bất Hoa đều bị xử tử vì tội ăn hối lọ làm thất bại cuộc chiến tranh xâm lược.

Chiêm Thành cũng là mục tiêu xâm lược của triều Nguyên. Năm 1279, Hốt Tất Liệt sai sứ đi yêu cầu vua Chiêm Thành đến chầu. Ðể tránh hiểm họa chiến tranh, Chiêm Thànhtỏ ý thuần phục, nhưng không đồngý để nhà Nguyên lập cơ quan hành tỉnh ở nước mình. Vì vậy, năm 1283, quân Nguyên tấn công kinh đô Chiêm Thành. Vua Chiêm Thành đốt kho tàng tạm thời rút vào rừng. Sau đó, vua Chiêm Thành giả vờ xin hàng để nhử quân Nguyên vào trận địa bố trí sẳn. Quân Nguyên phảiliều mình đánh mới thoát về đồn cố thủ và dến đầu 1284 phải lặng lẽ rút quân về nước.

Ðối với Ðại Việt, trước khi thành lập triều Nguyên, đầu năm 1258, quân Nguyên ở Vân Nam đã mở cuộc tấn công lần thứ nhất nhằm mục đích đánh dẹp các xứ Man Di chưa phụ thuộc , đồng thời để khép kín vòng vây đối với Nam Tống. Thế nhưng chỉ trong vòng nữa tháng, lần đầu tiên, quân Nguyên bị đánh bại hoàn toàn. Hai cuộc chiến tranh xâm lược của nhà Nguyên ( 1285, 1288 ) cũng đều thất bại hoàn toàn.

Ðối với Gia Va, năm 1292, Hốt Tất Liệt sai Mạnh Kì đi yêu cầu nước này thuần phục nhà Nguyên, nhưng bị vua Kritangara (1268 - 1292 ) thuộc triều Xinggaxari thích chử vào mặt đuổi về.

Vin vào cớ ấy, cuối năm 1292, nhà Nguyên cử Sử Bật, Cao Hưng đem 2 vạn quân với 1000 chiếc thuyền vượt biển tiến xuống phía nam và đến đầu 1293 thì đến Gia Va.

Vào lúc đó, Kitangara bị một chúa phong kiến là Giayacatvang giết chết để cướp ngôi. Người con rể của ông là Rajen Vijaya giả vờ đầu hàng quân Nguyên để mượn lực lượng quân xâm lược trả thù cho nhạc phụ. Nhờ vậy quân Nguyên tạm thời thu được thắng lợi, nhưng sau đó Rajen Vijaya tổ chức phản công, quân Nguyên thấtbại phải rút lui. Về đến nước, Sử Bật bị phạt đánh 17 gậy và bị tịch thu 1/3 tài sản.

4 - phong trào khởi nghĩa cuối Nguyên

Dù đã Trung Quốc hóa, triều Nguyên vẫn là triều đại của kẻ chinh phục ngoại tộc, do đó trong thời kì này, xã hội Trung Quốc tồn tại hai mâu thuẫn chủ yếu là mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp. Chính vì thế, trong suốt thời kì thống trị của triều Nguyên, các phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc diễn ra liên tiếp. Ðặt biệt cuối đời Nguyên, tập đoàn thống trị Mông Cổ ngày càng xa xỉ, trong khi đó đê điều hỏng nặng không sửa chữa, các laọi thiên tai thường xuyên xãy ra, dịch bệnh lan tràn, do đó nhân dân càng khốn khổ. Trong hoàn cảnh ấy, các hình thức tôn giáo như đạo Di Lặc, đạo Bạch Liên và Minh giáo đang âm ỉ lưu truyền rộng rãi trong nhân dân, nhất là ở vùng lưu vực sông Hoàng Hà.

Năm 1351, đe Hoàng Hà sau nhiều lần bị vở, nhà Nguyên bất đắt dĩ phải điều 15 vạn dân phu đi đắp đê. Nhan cơ hội ấy, giáo trưởng đạo Bạch Liên là Hnà Sơn đồng cùng đồ đệ của mình là Lưu Phúc Thông mưu tính viẹc khởi nghĩa. Ðể tranh thủ sự đồngtình của quần chúng, Lưu Phúc Thông phao tin rằng Hàn Sơn đồng là cháu 8 đời của Tống Huy Tông từ Nhật Bản đem quân về đánh đổ triều Ngyuên. Nhưng trong khi chuẩn bị khởi nghĩa thì kế hoạch bị bại lộ. Hàn Sơn Ðồng bị bắt và bị giết chết. Tuy vậy, Lưu Phúc Thông vẫn tiếp tục lãnh đạo khởi nghĩa.

Ðược tin Lưu Phúc Thông dựng cờ khởi nghĩa, nhân dân nhiều nơi nổi dậy hưởng ứng, trong đó có những nhóm tương đối lớn như lực lượng của Từ Thọ Huy ở Hồ Bắc, Quách Tử Hưng ở An Huy. Quần chúng khởi nghĩa đều chít khăn đỏ làm hiệu nên gọi là quân Khăn đỏ ( Hồng Cân quân ). Khẩu hiệu đấu tranh của họ là đánh đổ nhà Nguyên, khôi phục nhà Tống.

Lúc đầu lực lượng khởi nghĩa của Lưu Phúc Thông đã giành được thắng lợi to lớn, đã tôn con Hàn Sơn Ðồng là Hàn Lâm Nhi lên làm vua, và đặt tên nước là Ðại Tống. Nhưng đến năm 1363, Lưu Phúc Thông bị Trương Sĩ Thành, một thủ lĩnh nông dân đã thuần phục nhà Nguyên, đánh bại.

Khi quân khăn đỏ của Lưu Phúc Thông đang tiến quân thuận lợi ở miền bắc thì nghĩa quân do Từ Thọ Huy lãnh đạo cũng thu được nhiều thắng lợi ở vùng lưu vực Trường Giang. Năm 1360, Từ Thọ Huy bị một viên tướng của mình là Trần Hữu Lượng giết chết. Trần Hữu Lượng tự xưng là vua, đặ tên nước là Hán. Năm 1362, một tướng khác của Từ Thọ Huy là Minh Ngọc Trân không phục Trần Hữu Lượng cũng xưng vương ở vùng Tứ Xuyên Vân Nam, đặt tên nước là Hạ.

Cũng trong thời kì này, lực lượng quân khăn đỏ do Quách Tử Hưng lãnh đạo không ngừng phát triển. Trong hàng ngũ họ Quách có một nhân vật về sau trở nên rất quan trọng, đó là Chu Nguyên Chương.

Chu Nguyên Chương xuất thân từ một gia đình bần nông, đã từng làm sư khất thực một thời gian. Năm 1352, ông tham gia lực lượng khởi nghĩa của Quách Tử Hưng. Năm 1355, Quách Tử Hưng chết, Chu Nguyên Chương trở thành người lãnh đạo chính của nghĩa quân.

Năm 1356, Chu Nguyên chương thành lập chính quyền ở Kim Lăng ( Nam Kinh ), tự xưng là Ngô quốc công, rồi đến năm 1364 thì xưng làm Ngô vương. Sau khi lần lượt đánh bại các tập đoàn quân phiệt Trần Hữu Lượng, Trương Sĩ Thành... đến năm 1367, Chu Nguyên Chương đã thâu tóm hết miền Nam Trung Hoa rộng lớn.

Ngay năm đó, Chu Nguyên Chương sai tướng đem quân đánh miền bắc, đồng thời truyền hịch nói rõ mục đích của việc tiến quân là để đánh đuổi giặc Hồ, khôi phục Trung Hoa, lập lại cương kỉ cứu vớt nhân dân, khôi phục uy nghi cho quan lại người Hán..

Trong khi quân Bắc tiến không ngừng thu được thắng lợi, năm 1368, Chu Nguyên Chương lên ngôi hoàng đế ở Kim Lăng, đặt tên nước là Minh. Mùa thu năm đó, quân đội của Chu Nguyên Chương tấn công Ðại Ðô, triều đình nhà Nguyên vội vàng chạy lên phía Bắc, ra khỏi Trường Thành. Nền thống trị của nhà Nguyên ở Trung Quốc kết thúc. Tiếp đó, Chu Nguyên Chương tiêu diệt thế lực cát cứ của Minh Ngọc Trân và các lực lượng còn lại của triều Nguyên, đến năm 1387 thì hoàn toàn thống nhất Trung Hoa.